Cyfundrefn ymarfer bwrdd iechyd yn helpu dioddefwyr osteoarthritis i "Ddianc rhag Poen"
Mae cyfundrefnau ymarfer corff wedi'u teilwra yn helpu dioddefwyr osteoarthritis yn y Rhyl i leihau'r boen wanychol sy'n gysylltiedig â'r cyflwr.
Mae cleifion sydd â'r cyflwr yn eu pengliniau a'u cluniau eisoes yn elwa o'r cwrs ESCAPE Pain chwe wythnos o hyd, sydd ar gael trwy gyfeiriadau gan feddygon teulu pobl neu ffisiotherapydd.
Mae'r sesiynau, yn Ysbyty Brenhinol Alexandra, y Rhyl, wedi'u cynllunio i ddefnyddio ymarferion wedi'u targedu i gynyddu symudedd a lleihau dibyniaeth ar gyffuriau presgripsiwn.
Mae poen osteoarthritis yn difetha bywydau mwy na naw miliwn o bobl yn y DU - ac mae'r niferoedd yn cynyddu wrth i'r boblogaeth fyw yn hirach.
Efallai bod gan bobl eraill boen cronig yn y cymalau, cyflwr tebyg iawn, sy'n tueddu i gael ei drin yn yr un ffordd.
Felly mae rhoi'r modd iddynt reoli eu poen trwy ymarfer corff yn dod yn rhan allweddol o ofal, a all roi mwy o symudedd i gleifion am gyfnod hirach os glynir wrthynt.
Mae demograffeg Gogledd Cymru, gyda nifer uwch na'r cyfartaledd o bobl dros 65 oed, yn golygu bod rhan fawr o'r boblogaeth â phengliniau a chluniau arthritig.
Mae Hilary Powell, uwch ffisiotherapydd arweiniol o fewn Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, wedi ei chalonogi gan ganlyniadau cynnar y cyrsiau.
Dywedodd: “Mae'n gadael i gleifion fod â pherchnogaeth o'r anawsterau sydd ganddynt, yn hytrach na bod yn gaeth iddynt.
“Byddant yn cofnodi eu hymweliadau ac yn rhoi sylwadau ar sut maent yn teimlo. Yna byddwn yn ystyried gosod nodau realistig o ran sut maent yn mynd i fwrw ymlaen â'u hymarferion.
“Ar y pwynt hanner ffordd, byddwn yn ystyried yr hyn sydd wedi'i gyflawni ac yn ystyried pa nodau sydd angen eu gosod ar gyfer y cam nesaf. "
Gall cyfranogwyr gyrchu adnoddau ar-lein trwy eu cyfrif unigol, sy'n rhoi nodiadau atgoffa a fideos ymarfer iddynt ac yn caniatáu iddynt fonitro eu cynnydd.
Un o nifer o fuddion gwneud y cwrs yw bod ymarferion yn “ymarferol”, sy'n golygu y gall cleifion wneud yr ymarferion eu hunain yn eu cartref.
Mae gan y fantais o helpu i gadw pobl yn fwy symudol lu o fuddion iechyd eraill, yn gorfforol ac yn feddyliol.
Mae tystiolaeth gref i gefnogi buddion addysg a chymryd rhan mewn ymarfer corff rheolaidd, ar gyfer hunanreolaeth osteoarthritis.
Er bod y pandemig wedi cwtogi ar nifer y bobl sy'n gallu cyrchu'r cwrs, mae yna gynlluniau i gynnig y gwasanaeth i ragor o bobl.
John Willis yn gwneud rhywfaint o'i ymarferion yn y dosbarth yn y Rhyl
Mae John Willis, o'r Rhyl, yn 85 oed a dechreuodd gael poen yn ei ben-glin dde tua dwy flynedd yn ôl. Dywedodd ei fod wedi ei atal rhag mynd ar deithiau cerdded a chymoni ei ardd a hefyd “wedi effeithio ar ei hyder”.
Dywedodd: “Mae cwrs ESCAPE Pain wedi bod yn fuddiol iawn. Rydych chi'n gwerthfawrogi'r ymarferion ac mae wedi fy ngwneud yn fwy egnïol.
“Rwy'n dal i fethu â cherdded yn bell iawn ond mae'r boen yn haws ei rheoli. Pan ewch at feddyg, ni allant wneud llawer iddo - tiwb o eli neu bot o dabledi.
“Mae'r ymarferion yn bendant wedi cynyddu symudedd fy mhen-glin ac rwy'n gwneud cymaint o ymarferion gartref ag y gallaf.
“Os gall rhywun fynd ar gwrs yna byddwn yn ei argymell. Byddai'n wych ei ymestyn i ragor o bobl.
“Mae'n llawer iawn gwell na gorfod mynd i gael pen-glin newydd.”
*Ystyr yr acronym Saesneg ESCAPE yw 'Enabling Self-management and Coping with Arthritic Pain through Exercise'.
Bydd cleifion yn mynychu 12 sesiwn dros gyfnod o chwe wythnos, gan ymrwymo i ddwy sesiwn bob wythnos. Bydd pob sesiwn yn cynnwys 20 munud o drafod a 40 munud o ymarfer corff .
Mae'r rhaglen yn dilyn argymhellion craidd ymarfer corff ac addysg ar gyfer rheoli osteoarthritis ac fe'i cefnogir gan Gymdeithas Siartredig Ffisiotherapi, Versus Arthritis, a Chymdeithas Rhiwmatoleg Prydain.