'Allen nhw ddim gwneud digon i mi, maen nhw'n wych': Tîm strôc newydd yn helpu cleifion i wella gartref
02/02/2023
Mae un o gleifion strôc cyntaf gwasanaeth Rhyddhad Cynnar â Chymorth (ESD) wedi canmol y tîm am ei helpu i adael yr ysbyty ar ôl dim ond pum diwrnod i wella gartref.
Roedd Susan Cartwright, 69, o Gei Connah, i lawr wrth ei charafán pan sylwodd fod ei llais yn swnio'n wahanol, ddeuddydd yn ddiweddarach roedd hi wedi colli teimlad yn ei llaw chwith ac roedd hi'n cael trafferth cerdded gyda'i choes chwith.
Aeth Susan i Ysbyty Maelor Wrecsam a dywedwyd wrthi ei bod wedi dioddef strôc pontine, a elwir hefyd yn pons, sy'n effeithio ar swyddogaethau'r system nerfol. Oherwydd y gwasanaeth ESD arbenigol newydd ar gyfer strôc yn benodol, sy’n cynnwys seicolegwyr, ffisiotherapyddion, therapyddion galwedigaethol a therapyddion lleferydd ac iaith, sy’n ceisio helpu cleifion strôc i wella gartref, llwyddodd Susan i adael yr ysbyty ar ôl pum diwrnod yn unig.
Dywedodd Susan: “Dywedwyd wrthyf fy mod wedi cael strôc wael, ond roeddwn yn ffodus iawn. Gall strôc pons effeithio ar eich emosiynau a’ch gorbryder, ni allwn roi’r gorau i grio i ddechrau, ond roeddwn yn hapus y gallwn fynd adref ychydig ddyddiau ar ôl i mi gael fy nerbyn, rwy’n meddwl ei fod wedi fy helpu i wella’n fawr.
“Rwyf wedi arfer â gofalu am bawb arall a delio â gofynion bywyd o ddydd i ddydd felly roedd mynd o 100mya bob dydd i 5mya heb unrhyw rybudd a bod mor sâl yn frawychus, yn ddychrynllyd ac yn rhwystredig. Mae’n cymryd sioc i wneud ichi sylweddoli rhaid stopio, pwyllo, anadlu a mwynhau pob eiliad. Mae bywyd yn rhy fyr hyd yn oed yn fwy ar ôl i chi gael rhybudd sydyn iawn fel hyn.”
“Mae’r tîm ESD yn anghredadwy, fe wnaethon nhw roi cymhelliant a phwrpas i mi godi bob bore. Fe wnaethant dreulio awr a mwy gyda mi bob dydd yn fy helpu gyda symudedd, fy llaw, pryder a lleferydd. Pe bawn i ychydig yn emosiynol byddent yn mynd â fi allan ac yn mynd am dro o amgylch y safle gyda mi.
Ni allai’r tîm wneud digon i mi, maen nhw’n wych. Roedd y seicolegydd yn help mawr i mi hefyd, gan fod ofn y gallai ddigwydd eto. Y peth gorau erioed oedd cyflwyno’r gwasanaeth hwn, ni allaf ei ganmol ddigon.”
“Pan nad oedd angen eu cefnogaeth arnaf fwyach roeddwn wedi cynhyrfu eu gweld yn mynd, ond fe wnaethon nhw roi cymaint o hyder i mi. Fe ddywedon nhw i gyd pa mor gryf ydw i, a sut rydw i'n ymladd bob dydd i wella, ac rydw i'n dal i wneud hynny.”
Mae Susan yn dal i weld sgîl-effeithiau ei strôc ond mae'n dod yn ôl at ei hunan, ac mae hyd yn oed wedi dechrau gwneud Pilates eto, a ddechreuodd cyn ei strôc.
Mae'r gwasanaeth ESD yn helpu cleifion i wella gartref gyda chymorth strôc arbenigol, yn hytrach nag yn yr ysbyty neu leoliad clinigol. Nod y gwasanaeth yw lleihau'r amser a dreulir yn yr ysbyty gan 37% o gleifion strôc presennol, gan arwain at gleifion yn cadw eu hannibyniaeth a gwella eu hadferiad.
Dywedodd Nia Williams, Therapydd Strôc Ymgynghorol ar gyfer ardal ddwyreiniol Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr: “Mae tystiolaeth sylweddol yn cefnogi budd gwasanaeth ESD cydgysylltiedig ar gyfer grŵp dethol o gleifion. Mae'r gwasanaeth hwn yn hwyluso rhyddhau'n gynt o'r ysbyty ac yn darparu adsefydlu arbenigol i bobl yn eu cartrefi eu hunain. Mae’n fraint cefnogi’r gwaith o ddarparu’r gwasanaeth hwn ac yn galonogol gweld y profiadau a’r canlyniadau cadarnhaol i gleifion y mae’n eu cyflawni.”
Mae'r gwasanaeth newydd yn rhan o raglen gwerth miliynau o bunnoedd i wella atal strôc, diagnosis ac adsefydlu yng Ngogledd Cymru. Y llynedd lansiodd Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr Raglen Gwella Strôc sy'n cynnwys y gwasanaeth Rhyddhad Cynnar â Chymorth yn ogystal ag agor tair canolfan adsefydlu strôc a gwasanaethau atal, diagnosis a monitro newydd.
Dechreuodd y gwasanaeth ESD fel cynllun peilot yn Sir y Fflint a Wrecsam am y tro cyntaf, ac ers mis Mehefin mae’r gwasanaeth wedi cefnogi dros 50 o gleifion gartref, wedi atal pedwar derbyniad i’r ysbyty ac roedd angen cymorth y tîm amlddisgyblaethol cyfan ar dros 50% o’r rhain. Mae’r gwasanaeth hefyd ar gael o fewn ardal ganolog y Bwrdd Iechyd a bydd yn cael ei gyflwyno yng ngorllewin Gogledd Cymru.