Neidio i'r prif gynnwy

Astudiaeth a gefnogir gan wirfoddolwyr Wrecsam yn cyhoeddi data atgyfnerthu COVID-19

03/12/2021

Dengys canlyniadau treial COV-BOOST ledled y DU fod chwe brechlyn COVID-19 yn ddiogel ac yn hybu imiwnedd i bobl sydd wedi cael dau ddos o AstraZeneca neu Pfizer-BioNTech.

Roedd hon yr astudiaeth gyntaf yn y byd, ac aeth Iechyd Cyhoeddus Cymru ati i recriwtio gwirfoddolwyr yng Nghyfleuster Ymchwil Clinigol Gogledd Cymru, sydd wedi ei leoli yn Ysbyty Wrecsam Maelor. Bu'r astudiaeth yn allweddol i lunio rhaglen pigiad atgyfnerthu'r DU ac mae'n rhoi tystiolaeth hanfodol ar gyfer ymdrechion brechu byd-eang. Cyhoeddwyd canlyniadau'r astudiaeth yn y Lancet.

Edrychodd COV-BOOST ar ddiogelwch, ymatebion imiwnedd a sgil-effeithiau saith brechlyn pan gânt eu defnyddio fel trydydd pigiad atgyfnerthu. Ymunodd 164 o wirfoddolwyr â'r astudiaeth o bob rhan o ardal Wrecsam.

Yn rhedeg mewn 18 o safleoedd ledled y DU, recriwtiwyd 2,878 o bobl 30 oed neu hŷn. Derbyniodd y cyfranogwyr un o'r pigiadau atgyfnerthu hyn 10-12 wythnos ar ôl eu brechiad dau ddos cychwynnol gyda naill ai AstraZeneca neu Pfizer-BioNTech. Rhoddwyd brechlyn llid yr ymennydd i grŵp rheoli, i roi cyfrif am ymatebion nad oeddent yn benodol i'r pigiadau COVID-19.

Y saith brechlyn yn y treial oedd:

  • AstraZeneca-Oxford
  • Pfizer-BioNTech
  • Moderna
  • Novavax
  • Valneva
  • Janssen
  • CureVac

O'r rhain, dim ond AstraZeneca, Pfizer-BioNTech, Moderna a Janssen sydd wedi'u trwyddedu i'w defnyddio yn y DU ar hyn o bryd. Profwyd hanner dosau Pfizer-BioNtech, Novavax a Valneva hefyd.

Dywedodd yr Athro Saul Faust, arweinydd y treial a Chyfarwyddwr Cyfleuster Ymchwil Glinigol NIHR, Ymddiriedolaeth Sefydledig GIG Ysbyty Prifysgol Southampton (UHS):

“Mae ein data sgil-effeithiau yn dangos bod pob un o’r saith brechlyn yn ddiogel i’w defnyddio fel trydydd dos, gyda lefelau derbyniol o ‘adweithedd’ - sgil-effeithiau llidiol fel poen ar safle'r pigiad, poen yn y cyhyrau, blinder. Roedd pob un o'r saith yn hybu'r lefel o wrthgyrff protein sbigyn yn sylweddol ar ôl dau ddos o AstraZeneca. Fodd bynnag, dim ond chwech a wnaeth hynny ar ôl dau ddos o Pfizer-BioNTech (AstraZeneca, Pfizer-BioNTech, Moderna, Novavax, Janssen a CureVac). Cafwyd amrywiadau mawr hefyd mewn ymateb gyda gwahanol bigiadau gyfnerthu.

“Mae'n galonogol iawn bod ystod eang o frechlynnau, sy'n defnyddio gwahanol dechnolegau, yn dangos buddion fel dos atgyfnerthu i'r naill neu'r llall o'r brechlynnau hyn. Mae hynny'n rhoi hyder a hyblygrwydd wrth ddatblygu rhaglenni atgyfnerthu yma ac yn fyd-eang, gyda ffactorau eraill fel y gadwyn gyflenwi a logisteg hefyd ar waith.”

Roedd gwahaniaethau mawr yn lefelau gwrthgyrff protein sbigyn ar ôl 28 diwrnod ar draws y brechlynnau. Mewn pobl a oedd wedi derbyn dau ddos cychwynnol o AstraZeneca, roedd y rhain yn amrywio o 1.8 gwaith yn uwch i 32.3 gwaith yn uwch gyda gwahanol frechlynnau atgyfnerthu. I'r rhai a oedd wedi derbyn Pfizer-BioNTech i ddechrau, roedd yr ystod 1.3 gwaith yn uwch i 11.5 gwaith yn uwch. Roedd canlyniadau’r pigiad atgyfnerthu yn debyg i'r rhai 30-69 oed a'r rhai 70 oed neu hŷn.

Edrychodd yr astudiaeth hefyd ar ymatebion imiwnedd celloedd-T. Mae celloedd-T yn debygol o fod yn bwysig wrth reoli difrifoldeb clefydau, er nad yw eu heffaith ar amddiffyniad cyffredinol neu hirhoedledd imiwnedd yn hysbys eto. Adroddodd COV-BOOST ymatebion celloedd-T mewn sawl cyfuniad o frechlynnau cychwynnol ac atgyfnerthu, ond nid oedd y rhain yn rhagweladwy yn seiliedig ar lefelau gwrthgyrff protein sbigyn.

Roedd ymatebion i bob un o'r saith brechlyn yn debyg, gyda blinder, cur pen, a phoen yn safle'r pigiad yn cael ei adrodd amlaf. Adroddwyd am y rhain yn amlach gan y rhai 30-69 oed. Profodd 912 o'r 2,878 o gyfranogwyr gyfanswm o 1036 o ddigwyddiadau niweidiol; dim ond 24 ohonynt oedd yn ddifrifol.

Ychwanegodd yr Athro Faust: “Mae'n bwysig nodi dau beth am y canlyniadau hyn. Yn gyntaf, dim ond fel atgyfnerthwyr i'r ddau brif frechiad y maent yn gysylltiedig â'r brechlynnau hyn, nid pa mor dda y maent yn gweithio fel dos cyntaf ac ail ddos. Yn ail, mae'r data'n disgrifio'r ymateb imiwn ar 28 diwrnod, nid effeithiolrwydd brechlyn. Nid yw'r berthynas rhwng yr ymateb hwnnw ac amddiffyniad tymor hir yn eglur ar hyn o bryd. Byddwn yn edrych ar yr ymatebion imiwnedd tymor hwy yn COV-BOOST, gan gynnal profion pellach ymhen tri mis ac un flwyddyn ar ôl derbyn cyfnerthwyr.

“Rydym hefyd yn edrych a yw cyfnod hirach rhwng yr ail a’r trydydd dos yn gwella’r ymateb i ddau o’r brechlynnau atgyfnerthu. Mae sawl astudiaeth wedi dangos yr effaith hon rhwng dosau cyntaf ac ail ddos. Rydyn ni wedi gwneud hynny trwy roi'r pigiad atgyfnerthu i rai o'n cyfranogwyr rheolaeth wreiddiol ar adeg ddiweddarach, ac rydyn ni'n disgwyl i'r canlyniadau hynny fod ar gael yn y flwyddyn newydd.”

Dywedodd Dr Orod Osanlou, Meddyg Ymgynghorol a Phrif Ymchwilydd Iechyd Cyhoeddus Cymru ac astudiaeth COV-BOOST: “Rydym yn falch bod Cyfleuster Ymchwil Clinigol Gogledd Cymru wedi cefnogi astudiaeth mor bwysig, sydd o'r radd flaenaf yn y byd. Bydd hyn yn llywio cyflwyno'r rhaglen frechu COVID-19 yn y dyfodol ledled Cymru ac yn rhyngwladol.

“Hoffwn ddiolch i bob un o gyfranogwyr a staff ein hastudiaeth ar draws Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr a wnaeth yr ymchwil hwn yn bosibl, gan gyfrannu at yr ymdrech ledled y DU i fynd i’r afael â’r pandemig.” Dywedodd yr Athro Andrew Ustianowski, Arweinydd Clinigol Cenedlaethol ar gyfer Rhaglen Ymchwil Brechlyn NIHR COVID y DU:

“Wrth fynd i mewn i'r gaeaf, ac oherwydd ymddangosiad yr Omicron, mae canlyniadau astudiaeth COV-BOOST yn amserol dros ben ac o bwysigrwydd cenedlaethol a rhyngwladol.

“Ers dechrau’r pandemig, mae’r Sefydliad Cenedlaethol ar gyfer Ymchwil Iechyd a’r GIG wedi cael cefnogaeth ymdrechion ac anhunanoldeb cyfranogwyr yr astudiaeth - gan ein helpu i nodi’r brechlynnau mwyaf effeithiol a sut y gellir eu defnyddio’n hyblyg i amddiffyn mwy o bobl.

“Rydym yn croesawu canlyniadau diweddaraf yr astudiaeth, ac yn parhau i gefnogi tîm COV-BOOST gyda dadansoddiad pellach o ddata a fydd yn ein helpu i ddeall y defnydd o'r brechlynnau hyn fel pigiadau atgyfnerthu tymor hir.”

Dyluniwyd COV-BOOST yn y fath fodd fel y gellir defnyddio samplau sydd wedi’u storio i werthuso effeithiolrwydd y brechlynnau hyn i niwtraleiddio unrhyw amrywiadau newydd o bryder, ac mae samplau COV-BOOST ar gael i UKHSA i’w profi yn erbyn omicron.